Sarajevska menora

Bilo je to 1966 godine, kada je grad Sarajevo slavilo 450-godišnjicu dolaska svojih prvih građana Jevreja, zbog kojih će, parsto godina kasnije, biti prozvano i Malim Jerusalimom (Čiku Jerušalajim).

Bilo kako bilo, tom je prilikom, ustaškim zločinima gotovo potpuno satrvena Jevrejska opština, poklonila gradu Kal grandi, odnosno Veliki hram (koji je tad postao Radnički i univerzitetski centar Đuro Đaković, a potom i Bosanski kulturni centar); koji, ionako, poslije njegove devastacije, 1941. godine, nikada nije uspjela renovirati – a Grad je, sa svoje, strane u dvorište istog tog Templa (tako su stare Sarajlije zvale Veliki hram, prije nego što su ga neke druge Sarajlije devastirale) postavio spomenik 450-godišnjici dolaska Jevreja.

Noć prije centralne manifestacije stigla je u Predsjedništvo sarajevske Jevrejske opštine i slika spomenika koji bi sutra trebao biti svečano otkriven – no, gle čuda, na kemenoj menori bilo je 6, a ne 7 krakova, koliko bi ih trebalo biti na svakoj menori

Elem, noć prije centralne manifestacije stigla je u Predsjedništvo sarajevske Jevrejske opštine i slika spomenika koji bi sutra trebao biti svečano otkriven – no, gle čuda, na kemenoj menori bilo je 6, a ne 7 krakova, koliko bi ih trebalo biti na svakoj menori. Iziritirani predsjednik opštine počeo je da galami: Opstrukcija, sabotaža, antisemitizam… ovo je namjerna sabotaža.

Ne znajući šta da rade, Jevreji, kao i uvijek u takvim prilikama, sjetiše se da opština ima i rabina – te se iz onih stopa uputiše Ham Ribi Menahemu Romanu, alav ašalom, sinu čuvenog Ham Merkada. Haham (koji se protivio poklanjanju Hrama, pa je stoga bio potisnut u svim projektima vezanim za manifestaciju) je sišao u predsjedništvo u šlafroku koji je, nabrzaka, ogrnuo preko spavaće haljine, sa sve spavaćom kapom na glavi.

Predsjednik krenu da mu pokazuje slike spomenika, drhtavim rukama, govoreći: Pogledaj, šest krakova… menora… molim te, lijepo… Haham mu na to odgovori: A vi, k’o da ste naumili jerusalimski Hram pravit’ ovde, pa vam treba prava menora.

Predsjednik će, ali ovo nije vidjelo menore. Ham Menhem zaškilji i zagleda se u menoru, pa će rabinsko-šeretski: Meni, vala, ne liči ni na krst. Onda ponovo zaškilji, pa preletivši još jednom pogledom preko menore, kaza: A ne liči mi ni na polumjesec

Znam, predsjednik će, ali ovo nije vidjelo menore. Ham Menhem zaškilji i zagleda se u menoru, pa će rabinsko-šeretski: Meni, vala, ne liči ni na krst. Onda ponovo zaškilji, pa preletivši još jednom pogledom preko menore, kaza: A ne liči mi ni na polumjesec.

Tu se rabin diže i izađe, ostavivši cijeli upravni odbor za sobom. Predsjednik još stiže da mu dobaci: Znam, ali nije ni menora, na šta mu rabin odgovori, odmahujući rukom:, Ih… sarajevska menora…

Prošle su otad mnoge godine i došao je i raspad SFRJ, a samim tim i Saveza jevrejskih opština Jugoslavije. Jevrejska zajednica BiH počinjala je da djeluje kao nezavisan igrač na  bosanskoj i međunarodnoj sceni – i bio joj je potreban i novi logo.

Nekako se sama po sebi nametnuo model one menore koju je Grad postavio u dvorište poklonjenog hrama – i tako šestokraka, ne zvijezda – nego menora, postade simbol Jevrejske Opštine Sarajevo i Jevrejske Zajednice u BiH. Time su prvaci sarajevskog Jevrejstva iz vremena posljednjeg rata, i ne htijući, bolje rečeno i ne znajući, ispunili šeretsko proročanstvo pokojnog Ribi Menahema o Sarajevskoj menori.